Europejska Strategia na rzecz Bioróżnorodności – pomysł Unii na ochronę środowiska

Destabilizacja biologicznej różnorodności niesie za sobą liczne zagrożenia, których konsekwencji nie jesteśmy w stanie przewidzieć. A to dlatego, że organizmy w procesie ewolucji przystosowały się do warunków, w których żyją, tworząc skomplikowaną sieć powiązań. Nigdy nie wiemy, czy ubytek jednego elementu z tej układanki nie zaburzy funkcjonowania systemu, który ewoluował przez miliony lat^[1]. Przyczyny, które prowadzą do utraty bioróżnorodności są złożone i w głównej mierze kreowane przez człowieka. Są to między innymi: zmiana sposobu użytkowania gruntów poprzez wylesianie i postępującą urbanizację, bezpośrednia eksploatacja polowaniami i przełowieniami, zmiany klimatu i zanieczyszczanie środowiska odpadami^[2]. Świadomość tego problemu sprawia, że obywatele Unii Europejskiej dbają o nasze wspólne dobro – środowisko naturalne.

Bioróżnorodność jest głównym czynnikiem stabilizującym działanie ekosystemów. Za ogólną definicję bioróżnorodności przyjmuje się zróżnicowanie życia na wszelkich poziomach jego organizacji, obejmujące zróżnicowanie genów, gatunków i ekosystemów. Na bioróżnorodność składają się bogactwo gatunkowe (czyli liczba gatunków) oraz proporcje ich występowania. Im bardziej wyrównane proporcje tym biocenoza jest bogatsza^[3].

Unia Europejska nie jest bierna wobec chwiejącego się stanu równowagi ekologicznej. Do walki z postępującymi zjawiskami wdrożyła szereg strategii mających na celu zregenerowanie bioróżnorodności. Nowe kierunki i priorytety na tym polu wyznacza ogłoszona 20 maja 2020 roku Europejska Strategia na Rzecz Bioróżnorodności 2030. Celem tej ambitnej inicjatywy jest ukierunkowanie społeczeństwa europejskiego na ścieżkę ochrony i regeneracji przyrody w najbliższym dziesięcioleciu. W ramach współpracy między przestrzenią polityczną, naukową, biznesową i społeczną podejmowane będą działania na poziomie lokalnym, regionalnym, krajowym, europejskim i globalnym. W szczególności warto zwrócić uwagę na kilka polityk uwzględnionych w strategii: Różnorodność biologiczna, Eliminowanie zanieczyszczeń, Od pola do stołu, Zrównoważone rolnictwo, Czysta energia^[4].

Jednym z biologicznych celów nowej strategii to odtworzenie zdegradowanych ekosystemów na lądzie i na morzu poprzez wzrost produkcji w systemie rolnictwa ekologicznego i zwiększenie liczby elementów krajobrazu rolniczego przyjaznych przyrodzie. W wartościach liczbowych jest to zatrzymanie i odwrócenie trendu spadkowego populacji zapylaczy, zmniejszenie zużycia i ryzyka związanego ze stosowaniem pestycydów o 50 proc. do 2030 r., odtworzenie co najmniej 25 tys. km europejskich rzek poprzez przywrócenie do stanu swobodnego przepływu oraz zasadzenie 3 miliardów drzew. UE kładzie też duży nacisk na obszar ekonomiczny, uruchamiając specjalny fundusz na rzecz ochrony bioróżnorodności. Jest to między innymi odblokowanie 20 mld euro rocznie na różnorodność biologiczną z różnych źródeł, w tym funduszy UE oraz funduszy krajowych i prywatnych^[5].

Komisja Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności w swoim sprawozdaniu zwraca uwagę na fakt, że monokultura stosowana w wielu miejscach na świecie może doprowadzić do utraty bioróżnorodności, zaś Komisja Europejska powinna podjąć działania w tym zakresie^[6]. Dużą uwagę poświęca się też różnorodnym hodowlom zwierząt. Wzywa się państwa członkowskie, aby nadal utrzymywały wysokie środki na cele ochrony ras zagrożonych wyginięciem^[7]. Warto podkreślić, że Unia Europejska od wielu lat stosuje strategie, przez które rolnictwo aktywnie wspiera bioróżnorodność. W wielu krajach UE istnieją programy wypasu bydła w miejscach, które od wieków są integralną częścią ekosystemu. Zwierzęta gospodarskie w wielu miejscach, w szczególności na obszarach górskich, są odpowiedzialne za roznoszenie gatunków roślin i stabilizację ekosystemu. Kolejnym ważnym elementem będzie nowa strategia leśna na rzecz lasów i sektora leśno-drzewnego. Główne jej założenia to poszerzenie terenów leśnych, czyli miejsca, gdzie bioróżnorodność może najbardziej rozwinąć skrzydła, zapewniając dom tysiącom gatunków roślin i zwierząt. Istnieją też specjalne programy promujące uprawy zapewniające bezpieczeństwo dzikim ptakom^[8].

Unia Europejska intensywnie pracuje nad poprawą bioróżnorodności na swoich terenach, dając przy tym reszcie świata świadomy przykład, jak ważna jest różnorodność biologiczna dla całego ekosystemu i produkcji żywności.