Produkcja zwierzęca a gleba i woda. Jak dyrektywa azotanowa chroni środowisko naturalne w Unii Europejskiej.

Ochrona środowiska naturalnego oraz przywiązywanie wagi do zrównoważonego rozwoju są jednymi z podstaw Europejskiego Zielonego Ładu. Wraz z postępującymi zmianami klimatycznymi znaczenie zasobów wodnych będzie nieustannie rosło, zarówno z perspektywy środowiska jak i społeczeństwa. Z tego względu jednym z kluczowych obszarów ochrony środowiska i Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej jest ochrona wód, jednego z najważniejszych zasobów dla naszej planety. Za ochronę wód w odniesieniu do rolnictwa odpowiada dyrektywa azotanowa, będąca jednym z pierwszych aktów UE mających na celu kontrolę zanieczyszczeń i poprawę jakości wód^[1]. Wraz z upływem czasu za pomocą dyrektywy azotanowej wdrażano coraz więcej nowych regulacji ograniczających negatywny wpływ rolnictwa na środowisko. Dziś w wielu regionach UE dyrektywa ta jest gwarancją etycznej produkcji zwierzęcej z poszanowaniem środowiska naturalnego.

Głównym celem dyrektywy azotanowej jest ochrona jakości wód w całej Europie poprzez ograniczenie przedostawania się azotu pochodzenia rolniczego do wód gruntowych i powierzchniowych. W Unii Europejskiej działania w tym zakresie realizowane są już od prawie 30 lat, co powoduje, że według badań – jakość wody w UE z każdym rokiem staje się coraz lepsza[2^]. Co więcej, Unia Europejska jako Wspólnota jest przykładem dla innych krajów i regionów świata, które nie wdrożyły tego typu polityk u siebie^[3]. Efektem tych działań jest malejąca produkcja i wykorzystanie nawozów sztucznych, których zużycie zmalało o około 25% od lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku. Warto podkreślić, że nawozy powszechnie stosowane w USA, takie jak mocznik czy amoniak, są przedmiotem coraz większych obostrzeń w Unii^[4]. Wszystkie te zakazy mają na celu ochronę środowiska, a co za tym idzie podniesienie jakości żywności produkowanej w lepszych warunkach środowiskowych.

Ewolucja dyrektywy azotanowej wprowadza coraz to nowe obszary ograniczeń, przechodząc od regulacji w zakresie nawożenia mineralnego i rodzajów stosowanych nawozów do coraz większego nacisku na lepsze zarządzanie produkcją zwierzęcą i powstającymi tam produktami ubocznymi. Bardzo dobrym przykładem jest realizacja polityki ograniczającej ilość stosowanego azotu, niezależnie czy jest to azot mineralny czy naturalny, do 170 kilogramów azotu w czystym składniku w przeliczeniu na hektar upraw^[5]. Oprócz tego istnieją też odgórne limity nawożenia dla większości roślin uprawianych w europejskich gospodarstwach. Kolejnym ważnym aspektem jest stosowanie nawozów we właściwych terminach – w niektórych krajach nawożenie można stosować tylko wtedy, kiedy gleba ma odpowiednią temperaturę i nie jest zamarznięta^[6]. Wszystko to ma na celu ograniczenie strat azotu poprzez jego wymywanie. Regulacje te to nie tylko teoria, ale i lata praktyki. Każdego roku, wielu rolników jest szkolonych w kwestii właściwego nawożenia w celu zredukowania wpływu nawozów na środowisko naturalne^[7].

Kolejnym ważnym punktem dyrektywy jest zarządzanie metabolitami i kontrola nad stosowaniem nawozów naturalnych. W niektórych regionach poszczególnych krajów Unii Europejskiej każde gospodarstwo wytwarzające nawozy naturalne jest zobligowane do zapewnienia właściwej infrastruktury do przechowywania i dystrybuowania nawozów tego typu^[8]. Rolnicy mogą otrzymać dodatkowe wsparcie na budowę krytych, szczelnych zbiorników oraz maszyn aplikujących płynne nawozy w sposób ograniczający emisję gazów im towarzyszących^[9]. Rolnicy są też zobligowani do wykazywania czy nawozy naturalne niewykorzystane we własnym gospodarstwie zostały wykorzystane przez innych rolników we właściwy sposób. Dzięki temu powstaje szczelny system, zapewniający odpowiednią jakość wód i gleb w Unii Europejskiej. Warto wspomnieć, że brak tego typu regulacji bywał już przedmiotem ważnych sporów na terenie Ameryki Północnej^[10][11].

Unia Europejska od dawna troszczy się o środowisko naturalne, a dyrektywa azotanowa jest sformalizowanym przejawem tej troski. Dzięki tego typu rozwiązaniom prawnym, można być pewnym, że wpływ produkcji zwierzęcej na środowisko jest nadzorowany i został istotnie ograniczony, nie doprowadzając do zanieczyszczeń naszych najważniejszych wspólnych dóbr – czystej wody i środowiska naturalnego.