Europejska produkcja mięsa – skuteczne praktyki ograniczania emisji gazów cieplarnianych

Ochrona środowiska i przeciwdziałanie zmianom klimatycznym to jedne z kluczowych wyzwań przyszłości w produkcji żywności na naszym globie. Etyczne działanie, troska o naturę czy wprowadzanie nowych technologii są na stałe wpisane w działania Unii Europejskiej oraz europejskich przedsiębiorstw, w tym hodowców i producentów żywności. Europejski Zielony Ład ma jeszcze bardziej usprawnić działalność w tym zakresie poprzez finansowanie badań nad nowymi źródłami pasz^[1], rozwój odnawialnych źródeł energii na obszarach wiejskich, wykorzystywanie ubocznych produktów hodowli zwierząt na potrzeby energetyczne i nawozowe czy wspieranie najbardziej zrównoważonych, niskoemisyjnych metod produkcji zwierzęcej.

Redukcję emisji gazów cieplarnianych w produkcji zwierzęcej można oprzeć na czterech filarach:

Zarządzanie żywieniem
Zarządzanie metabolitami i produktami ubocznymi
Efektywne przetwórstwo i energia odnawialna
Zarządzanie stadem

Zarządzanie żywieniem

Rodzaj stosowanych dodatków paszowych i rodzaj upraw przeznaczonych na pasze dla zwierząt ma znaczący wpływ na emisję gazów cieplarnianych, w szczególności w przypadku chowu bydła i produkcji wołowiny. Emisja gazów cieplarnianych zależy od wielu czynników, takich jak pH paszy, kondycji zwierząt, udziału włókna, białka, specjalnych dodatków funkcjonalnych czy sposobów uprawy bazy paszowej. Badania wykazują, że udział olejów funkcjonalnych może zredukować emisję gazów cieplarnianych u przeżuwaczy nawet o 16%^[2]. Substancje o takim działaniu znajdują się w dotychczas nieuprawianych na szeroką skalę roślinach, takich jak zioła^[3], rośliny aromatyczne^[4], algi^[5] czy len^[6], których powierzchnia zasiewu zostanie zwiększona w ramach działań związanych z bioróżnorodnością. Duże znaczenie ma też pochodzenie produktów – Unia Europejska kładzie duży nacisk na efektywne wykorzystanie produktów ubocznych przemysłu spożywczego, równieżw żywieniu zwierząt gospodarskich. Odpowiedni poziom zastąpienia roślin uprawnych surowcami ubocznymi może doprowadzić nawet do 18%-owej redukcji emisji gazów cieplarnianych z produkcji zwierzęcej[7]. W ramach polityki „od pola do stołu” kontynuowane będą badania zarówno nad wykorzystaniem produktów ubocznych przemysłu spożywczego, jak i nowych surowców, takich jak algi czy owady[8].

Zarządzanie metabolitami i produktami ubocznymi

Redukcja emisji gazów cieplarnianych jest szczególnie skuteczna w przypadku chowu trzody chlewnej i produkcji wieprzowiny – zarówno na etapie gospodarstwa rolnego, jak i zakładu przetwórczego. Badania pokazują, że dzięki odpowiedniemu zarządzaniu gnojowicą i odpadami, można zredukować ich emisyjność prawie o 100%, głównie poprzez wytwarzanie energii elektrycznej, pary wodnej, ciepła i wydajnych nawozów naturalnych przy jednoczesnym ograniczeniu emisji ze składowanych odpadów^[9]. W ramach Europejskiego Zielonego Ładu planowane jest wspieranie biogazowni rolniczych^[10], które bardzo skutecznie redukują emisję gazów, dzięki niskiej emisji związanej z krótkim łańcuchem dostaw substratu.

Efektywne przetwórstwo i energia odnawialna

Ten sam efekt jest w przypadku biogazowni budowanych przy ubojniach – surowce, które nie nadają się do konsumpcji przez ludzi mogą zostać łatwo i szybko wykorzystane w celu produkcji ciepła, pary i elektryczności zużywanych w obrębie zakładu przetwórczego. Warto wspomnieć, że w latach 2009-2017 w Unii Europejskiej powstało aż 11,2 tysiąca nowych biogazowni w celu przetworzenia produktów ubocznych branży rolnej i spożywczej, w tym obornika i gnojowicy^[11]. Budynki inwentarskie oraz przetwórnie znajdują się zazwyczaj na terenach niezurbanizowanych, gdzie łatwiej jest o efektywne pozyskiwanie energii ze słońca oraz wiatru. W ramach polityki „od pola do stołu” zakłada się priorytetowe traktowanie obiektów gospodarskich jako optymalnych miejsc do montażu instalacji służących do pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych^[12]. Produkowana energia jest zużywana w obrębie gospodarstwa lub zakładu, bez zewnętrznej infrastruktury, co podnosi sprawność energetyczną systemu, tym samym redukując emisję związaną z produkcją energii.

Zarządzanie stadem

Bazując na wiedzy z różnych obszarów, w Unii Europejskiej stosuje się wiele systemów bardziej zrównoważonej i mniej emisyjnej produkcji zwierząt. Jednym z przykładów jest inicjatywa Life Beef Carbon, w ramach której opracowano najlepsze dla środowiska praktyki hodowli i chowu bydła^[13]. Dzięki praktykom takim jak poprawa efektywności wykorzystania paszy, lepsze zarządzanie obornikiem, żywieniem czy pastwiskiem, możliwe jest zredukowanie emisji od kilku do kilkudziesięciu procent. Celem inicjatywy jest zredukowanie średniej emisji z sektora produkcji bydła o 15% w ciągu najbliższych 10 lat^[14].

Istnieje wiele sposobów na przeciwdziałanie zmianom klimatycznym – wybór mięsa produkowanego w sposób przyjazny środowisku jest jednym z nich. Kupując mięso pochodzące z Unii Europejskiej ma się pewność dobrego wyboru – mięso wyprodukowane w Unii może mieć kilkanaście procent mniejszy ślad węglowy niż mięso wyprodukowane w innych regionach świata^[15].